Epizootic haemorrhagic disease (EHD) sığır ve geyiklerin culicoides cinsi sokucu sinekler ile bulaşan mavidil benzeri viral bir enfeksiyonudur.
Koyunlarda ise genellikle klinik bulgu görülmemektedir, ancak hastalığın yayılımından ve virusun sirkülasyonundan sorumludurlar. Virusun patojenitesi ve konakçı hassasiyetine bağlı olarak bazı salgınlarda nadiren klinik bulgular görülebilmektedir.
Hastalığın etkeni Reoviridae familyasının orbivirus genusunda yer almakta olup 9 ayrı serotipi bulunmaktadır. Virus çift zincirli bir RNA virusudur ve zarsızdır.
Orbiviruslar geniş bir coğrafik alanda bulunur ve Culicoides cinsi sokucu sineklerle yayılır.
Özellikle C. variipennis, C. imicola, C. brevitaris orbivirusların yayılımında önemli rol oynamaktadır. Vektör sokucu sinekler tüm yıl boyu bulundukları bölgelerde kalırlar ve virus kolaylıkla konakçı- vektör arasında sirküle eder. Orbivirus enfeksiyonları tropikal, subtropikal ve ılıman iklim kuşaklarında görülmektedir. Hastalık Amerika, Afrika, Avrupa, Ortadoğu ve Güney Pasifikte görülmektedir.
İnkübasyon periyodu bilinmemektedir. Hastalık white-tailed geyiklerinde çoğunlukla perakut olarak ölümlerle seyreder. Kanlı burun akıntısı, ağız ve yumuşak damakta ağrı müteakibinde 1-3 günde ölüm görülür. Enfekte veya ölen geyikler ateşin çok yüksek olması nedeni ile genellikle su kenarında bulunur.
Sığırlarda klinik tablo ender olarak ortaya çıkar ancak sporadik salgınlarda ölüm oranı %10 a kadar ulaşabilir. Süt veriminde %10-20 oranında azalma, ateş, zayıflama, koyu gaita, purulent nasal akıntı, salya akışı, oral ve osefageal mukozalarda eroziv-ülseratif-nekrotik lezyonlar, dil ve yanak mukozalarında peteşi, topallık ve deri ödemi görülebilir.
Gebe hayvanlarda fötal rezorbsiyon ve hidranensefali ile sonuçlanabilir.
Ayırıcı tanıda Şap, Bovine Viral Diarrhea Mucosal Disease (BVD-MD), Coryza Gangrenosa Bovum, İnfetious Bovine Rhinotreahitis/İnfetious Pustuler Vulvoginitis(IBR/IPV), Paraınfluenza 3 (PI 3) ve veziküler stomatitis gözönünde bulundurulmalıdır.
Tanıda heparinize kan ve/veya dalak, akciğer, lenf yumrusu, ilik gibi organlardan virus izolasyonu ve identifikasyonu , hastalığı atlatan hayvanlardan ise kan serumunda antikor tespiti yöntemleri kullanılır.
Tanı amacı ile gönderilecek organlar soğuk zincirde ancak dondurulmadan gönderilmelidir.
Hastalığa karşı geliştirilmiş ve ruhsatlandırılmış bir aşı henüz bulunmamaktadır.
Hastalığın kontrolünde etkili sinek mücadelesi ve dezenfeksiyona azami özen gösterilmesi gereklidir,
Ülkemizde 2007 yılı Haziran ve Temmuz aylarında Aydın ve Muğla illerinde sığırlarda göz kapaklarında şişlik ve lakrimasyon, salivasyon, konjuktivalarda hiperemi, burun akıntısı, değişik derecelerde nekrotik-erosiv ve yer yer ülseratif tabiatta bir stomatitis, bazı olgularda keratitis, memede kızarıklık ile karekterize salgınların görülmesi üzerine Enstitümüz tarafından gerekli inceleme, örnekleme ve örneklerden embriyolu tavuk yumurtası inokulasyonunu takiben BHK ve Vero hücre kültürü pasajları ile virus izolasyonu çalışmaları yapıldı.İzole edilen viruslar ve hastalığı atlatan hayvanlara ait kan serumu örnekleri EHD şüphesi ile Instıtute for Animal Health Pirbright Laboratory’ye gönderilmiş ve EHD tip 6 olarak identifiye edilmiştir.
Bu olguda klinik bulgular yalnızca sığırlarda olup bölgedeki koyun ve keçilerde herhangi bir klinik bulguya rastlanmamıştır.