Vet.Hekim A.Turan ERDOĞDU (Toksikoloji Bölüm Şefi)
Dr. Yasemin COŞKUN
BAL ARILARINDA KARBARİL ZEHİRLENMESİ
KARBARİL [Carbaryl (ticari adı SEVIN); 1-Naftil N- metil karbamat]
Karbaril genellikle çiçeklenmeden 10 ile 21 gün sonra seyreltme amacıyla ve bitki zararlıları için kulanılan bir insektisidtir.
Karbaril bitkilerde hızla yıkımlanmaktadır. Diğer canlılar için kolinesteraz aktivitesini geri dönüşümsüz olarak inhibe eden, temas ve solunum yoluyla bulaşan bir pestisittir. Genelde, memelilere hafif toksik olan karbaril, bitki zararlıları ve balarıları için yüksek düzeyde toksisite göstermektedir Karbaril, atmosfere veya sudan havaya doğru kolayca buharlaşmamaktadır. Toprağa bağlanma ve yeraltı sularına sızma potansiyeline sahiptir. Yine de toprakta kalıcı değildir. Çünkü mikroorganizmalar tarafından hidrolize edilebilmekte, ışık ya da başka yollarla degredasyona uğrayabilmektedir.
Alkali veya nötral suda hidroliz karbaril için önemli bir parçalanma yolu olmakta; yarı ömür birkaç saatten birkaç güne kadar uzamaktadır. Doğal su kaynağında mikrobiyal parçalanmaya uğrar. Fotoliz de parçalanma sürecinde önemli rol oynar ve karbarilin parçalanma yarı ömrünü önemli düzeyde azaltır. En önemli parçalanma ürünü 1- naphtol’dür.
1959 yılında Washington eyaletinde elma, armut, ve şeftalilere sprey yoluyla sıkılan karbaril, ilk kitlesel arı ölümlerine neden olmuştur. Yakima vadisinde Ağustos 1960’da karbaril tozu nedeniyle daha büyük bir koloni yıkımı gerçekleşmiştir. Mısır solucanının (Heliotllis zea) kontrolü için kullanılan karbaril tozunun, kolonilere toplayıcı arılar tarafından hızla taşındığı keşfedilmiştir. Kontamine polen ile beslenen larvalar ve genç erişkinler ölmüştür. Büyük zarar gören kolonilerin %25’i tamamen ölmüş, %50’si kraliçelerini kaybetmiş, %25’inin anormal kraliçe aktivitesi gösterdiği belirlenmiştir. Hiçbirinin kış mevsiminde hayatta kalabilecek nüfusa sahip olmadığı gözlemlenmiştir. Arıcılar bir sonraki baharda da, kontamine mısır poleni tüketen arılarda azalma ve sonuçta ölüm gözlemlemişlerdir.
Karbaril, özellikle balarıları için çok zehirlidir; LD50 değerleri arı başına 1.5- 26.5 ug arasında değişmektedir (Union Carbide, 1983). Arılar için akut zehirlenme durumunda, karbaril’in oral LD50’sinin 0.14- 1.49 µg/arı, temas yoluyla 13- 33.9µg/arı olduğu belirtilmiştir.
ARI YETİŞTİRİCİLERİ İÇİN UYARILAR
Karbaril kalıntıları; temas ederek veya çiçek açan bitkilerden ilacı alan arılar için yüksek düzeyde zehirli bir maddedir. Bölgede arılar varsa, bu ürün çiçek açan bitkilere uygulanmamalı veya bulaşmanın engellenmesi için uygulama zamanına dikkat edilmelidir.
En iyi arı korunması için arıların toplama yapmadığı sabahın erken veya akşamın geç vakitleri tercih edilmelidir. Yine de aşağıdaki koruma önlemleri bölgede toplayıcılık yapan arılar varsa ürünün güvenle kullanılabilmesini sağlamaktadır. Bu önlemleri maddeler halinde sıralayacak olursak;
1. Arıları kovan girişlerini kapatarak kovanlara hapsediniz.
2. Arı ölümlerinin azaltılması için karbaril uygulamaları, arıların aktif olarak nektar toplamadığı sabahın erken veya gecenin ileri vakitlerinde yapılmalıdır.
3. Arı kovanlarını uçuşların ilaçlama yapılacak bölgeden uzakta kalmasını sağlayacak şekilde taşıyınız.
4. Karbaril formulasyonunun ve uygulama süresinin ayarlanmasının arılar için toksisitenin azaltılmasına önemlidir. Sprey kuruduktan sonra önlemlere devam etmek zorunda değilsiniz.