TARİHÇE
Türkiye'de ilk bakteriyoloji Laboratuvarı, 1894 yılında Bakteriyolojihane-i Osmani adıyla açılmış ve Fransa'dan getirilen Dr. Maurice Nicolle laboratuvarın idaresi için görevlendirilen ilk kişidir. Laboratuvar, kuruluşundan iki yıl sonra 1896'da Nişantaşı'nda Süleyman Paşa'nın konağına nakledilmiştir. Bakteriyolojihane-i Osmani, insanların kolera ve difteri hastalıkları ile ilgili çalışmalar yaparken, o yıllarda Sığır Vebası Hastalığı salgınından dolayı sığır vebası hakkında da çalışmalara başlamıştır. Aynı yıl içinde Dr. Refik Güran, Dr. Ziya, Dr. Rıfat, Aristidi paşa ile Alfort Yüksek Veteriner Okulunu bitirerek yurda dönen Vet. Dr. Adil Bey ile Vet. Osman Eralp Bey'den oluşan takım tarafından sığır vebası üzerine çalışmalar başlatılmıştır ve sonucunda sığır vebası serumu üretimini gerçekleştirilmiştir.
Maurice Nicolle, Laboratuvardaki görevini yedi yıl sürdürmüştür ve 1901 yılında görevinden ayrılmıştır. Nicolle'un ayrılmasından sonra, 1901 yılında Bakteriyolojihane-i Osmani ikiye ayrılmıştır. Veteriner Hekimlik Bölümü Bakteriyolojihane-i Baytari adıyla Sultanahmet'te Kabasakaldaki Tunuslu M. Hayrettin Paşanın konağına taşınmıştır. Bakteriyolojihane-i Baytari'nin idaresi için Müdürlüğüne M. Adil Şehzadebaşı, muavinliğine Nikolaki Mavraoğlu atanmıştır. M. Adil Şehzadebaşı tarafından, kısa süren meslek hayatında, sığır vebası ve viruslar üzerinde değerli araştırmalar yapılmış ve sığır vebası serumu ile Tuberculin ve Mallein üretimi gerçekleştirilmiştir. M. Adil Şehzadebaşı'nın 1904 yılında vefatından sonra, Dr. Refik Güran Müdürlüğe, Nikolaki Mavraoğlu da yeniden muavinliğe atanmıştır. Ayrıca bu zaman aralığında Bu dönemde Barbon aşısı üretimi de başlanmıştır.
İstanbul'da sürekli var olduğu bilinen sığır vebası hastalığının yayılmasına, sığır vebasının varlığı ve yayılmasına sebep olan faktörlerin tespit edilmesinden sonra, 1909 yılında bu laboratuvarın Anadolu yakasına taşınması düşünülmüştür. Pendik'te Enstitünün yeri 1910 yılında satın alınarak inşaatına başlanmıştır. Dr. Refik Güran gözetiminde yürütülen inşaat 1913 yılında bitirilmiştir. 1913'te Dr. Refik Güran başka bir göreve atanmış, Enstitü Müdürlüğüne Fransa'dan Forgeot getirilmiştir. 1914 yılı Ocak ayında I. Dünya Savaşının çıkmasıyla Forgeot ülkesine dönmüş, bunun üzerine Enstitü Müdür vekâletine Şefik Kolaylı atanmıştır.
Şefik Kolaylı idaresinden önce 1920 yılında Kurtuluş Savaşı'nın başlamasıyla Enstitünün bir bölümü Eskişehir'e sonra Kırşehir'e taşınmıştır. Taşınmayan bölümünde Nikolaki Mavraoğlu yönetiminde sığır vebası serumu üretimine devam edilmiştir. Üretilen serumlar gizlice Anadolu'ya gönderilmiştir. 1923 yılında Cumhuriyet ilan edildikten sonra Anadolu'ya giden bölümler geriye taşınmıştır. Bu döneminin özelliği birbiri ardına gelen savaşların yakıp yıktığı ve yeni kurulan bir ülke olunmasıdır. Bunun sonucu zor ekonomik koşullar altında bulunan bir ortamda göreve başlanmış olmasıdır. Buna rağmen Kurtuluş savaşının sonundaki zaferle sağlanan özgürlük ortamı, Cumhuriyetin getirdiği yeni yaşam tarzı herkeste bir şevk ve hevesle çalışma azmi yaratmıştır. Enstitüde bugün hala kullanılan birçok aşının ilk çalışmaları o zaman yapılmış ve üretimleri gerçekleştirilmiştir.
Kuruluşunun ilk yıllarında bünyesinde yalnız Sığır Vebası ve Pasteurella Laboratuvarları bulunurken, 1926 yılında Anaerob ve Teşhis Laboratuvarları, 1946 yılında Keçi-ciğer Ağrısı Laboratuvarı, 1947 yılında Yanıkara ile müstakil bir Teşhis Laboratuvarı kurulmuştur. 1949 yılında Patoloji, 1950 yılında Parazitoloji, 1954 yılında Enterotoksemi Laboratuvarları, 1957 yılında Brucellosis Laboratuvarı ve 1958 yılında da Tavuk Hastalıkları Laboratuvarı eklenmiştir. 1965 yılında Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı (FAO) ile yapılan anlaşma gereğince müştereken Koyun Hastalıkları Araştırma Laboratuvarları kurulmuştur. Bu dönemde Koyun Hastalıkları ile ilgili projeler yapılmış ve bu projelerle gelen yabancı uzmanların Türk Veteriner Hekimleri ile birlikte bilimsel işbirliği oluşturulmuştur. Bu sayede Avrupa ilkelerinde kullanılan ileri teknikler ülkemizde de uygulanmıştır. FAO projesinde yer alan kararlarla ilgili olarak Anaerob, Mikoplazma, Melitensis, Viroloji, Doku Kültürü, Parazitoloji, Biyokimya laboratuvarlarıyla birlikte bir Besi yerleri hazırlama ve sterilizasyon birimi faaliyete geçirilmiştir. 1976 yılından itibaren Dünya Bankası, FAO ve Türkiye Kalkınma Vakfı desteği ile Tropikal Theileriosis Hastalığına karşı canlı attenue bir aşı geliştirilmiş, 1981 yılında uygulamaya girmiştir.
Enstitümüz kuruluş tarihi olan 1901 yılından beri farklı isimler adı altında hizmetlerini devam ettirmiş olsa da adı; 22.09.1994 tarih ve MKD-6-1/65 sayılı Bakanlık Olurları ile “VETERİNER KONTROL VE ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ" olarak değiştirilmiştir. Daha sonra 3/6/2011 tarihli ve 639 sayılı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameyle “VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ" olarak değiştirilmiştir ve bu şekilde kullanılmaya devam etmektedir.