Kan: Kan, V.jugularis' ten, içinde %10 steril sodyum sitrat gibi herhangi bir antikoagülanmadde bulunan şişe veya tüplere bu maddenin 5 misli kadar alınmalıdır.
Kan serumu: Steril şartlarda V.jugularis' ten kuru ve steril tüpe veya ağzı geniş şişeye yeteri kadar kan alınır ve oda ısısında meyilli olarak bırakılır. Serum vermeye başladıktan sonra steril bir telle tüpün kenarı çizilir ve serin bir yere konulur. 24 saat sonra ayrılan serum alev karşısında steril bir şişeye aktarılır, ağzı kapatılır ve etiketlenip gönderilir. Seruma hiçbir koruyucu katılmaz. Serumun kansız ve hemoliz olmamasına dikkat edilmelidir
Kan Frotisi: Temizlenmiş lam üzerine bir kenara daha yakın olacak şekilde bir damla kan damlatılır, başka bir lam veya lamel ile temas ettirilip uzak kenara doğru çekilerek froti hazırlanır, kurutulur, birbirine temas etmemesi için iki ucu kibrit çöpü ile beslenen frotiler temiz bir kağıda sarılıp marazi madde tutanağı ile laboratuvara gönderilmelidir.
Süt: Önce meme ve meme basları sabunlu su ile yıkanır, temiz bir bezle kurulanır ve alkolle dezenfekte edilir. Eller de aynı şekilde temizlendikten sonra her bir memeden eşit miktarda süt ayrı steril şişelere sağılır. Laboratuvar yakın ise hiçbir koruyucu katılmadan, eğer gecikecekse 50 ml süte %10'luk askorbik asitten 5 ml veya 1/20 oranındaki formalinden 1 ml ilave edilerek gönderilir.
İdrar: Aseptik bir kateterle alınan 50-100 ml idrar steril bir şişede gönderilir.
Vajina, göz, burun akıntısı: Vajinanın dışı aseptik bir solüsyona batırılmış, pamukla silinir, kurulanır, vajina açılır ve bir bagete sarılmış. steril bir pamuk vajinanın derinliklerine daldırılıp çıkarılır. Bu pamuk steril bir tüp veya küçük bir kavanoz içinde gönderilir. Göz ve burun akıntıları da ayrı şekilde gönderilir.
Balgam: Steril gazlı bezden yapılan bir tampon bir telin ucuna tespit edilir, trake sondasından geçirilerek trakeye sokulur. Hayvan öksürtülür, tampona bulaşan balgam steril şişe veya kap içinde laboratuvara gönderilir. Veya hayvanın önüne temiz ve genişçe 1kağıt konur, hayvan öksürtülür ve balgam alınarak gönderilir.
Vücut sıvıları: Karın ve göğüs boşluklarından, eklemlerde ve deri altında toplanan sıvılar steril bir enjektörle çekilir ve steril bir tüpe konularak gönderilir.
İrin: Açılmamış, apselerden steril bir enjektörle çekilen irin steril bir tüpe konup gönderilir.
Organ parçaları: Bakteriyolojik muayeneler için gönderilecek organ parçaları asepsi ve antisepsi kurallarına uygun olarak, el ayası büyüklüğünde ve lezyonlu kısımlardan seçilmeli ve steril kaplar içinde gönderilmelidir. Laboratuvar yakınsa organlar olduğu gibi, eğer gecikecekse %50 gliserinli tuzlu su içinde gönderilmelidir.
Atık materyaller: Laboratuvara yakın yerlerde cenin bütün olarak ve sızıntı yapmayacak şekilde paketlenip gönderilmelidir. Atık fötusun bütün olarak gönderilmesinin uygun olmadığı durumlarda, atık fötustan kültürel muayene için alınacak en uygun örnekler mide içeriği, akciğer, karaciğer ve dalaktır. Mide içeriğinden örnek, mide duvarının sıcak bir spatül ile yakılmasından sonra aynı yerden pastör pipeti veya steril enjektör ile mide içerisine girilmesi ile alınarak steril kap içine konulur. Akciğer, karaciğer ve dalak parçaları da steril olarak alınır ve laboratuvara gönderilmelidir.
Fötal membranlar: Dikkatli bir şekilde incelenmeli, en sağlıksız görünen kotiledonlar alınıp kültür için laboratuvara gönderilmelidir.( Enfekte kotiledonlar normal parlak kırmızı renklerini kaybederler ve kirli grimsi sarı renk alırlar. )
Anthrax Şüpheli Vakalarda: Ölen hayvanlardan 3-4 adet kan frotisi hazırlanmalı veya steril pamuğa emdirilmiş kan gönderilmelidir. Antraks'da otopsi yapılmaz. Şayet açılmışsa ve kadavra taze ise birkaç dalak frotisi ile bir parça dalak bir pamukla beslenmiş bir kavanoz içinde gönderilir. Organlar çabuk otoliz olacağından gönderilmez. Ölümden sonra uzun süre geçmişse ve kokuşma başlamışsa ilikli bir kemik etlerinden sıyrılarak kırılmadan ambalajlanıp gönderilir.
Materyallerin Kabul Şartları
1. Bölüme getirilen/gönderilen hayvan veya organ/doku materyalleri, hasta veya yeni ölmüş hayvan veya hayvanlara ait olmalıdır.
2.Kokuşma bulguları şekillenmemiş olmalıdır.
3.Özellikle sıcak mevsimlerde gönderilen ölü hayvan veya bunlara ait materyaller için soğuk koşullarda nakil sağlanmış olmalıdır.
4.Kan ve kan serumlarında hemoliz şekillenmemiş olmalıdır.
5.Örnekler mümkün olduğunca steril şekilde alınmalı, herhangi bir koruyucu madde içermemelidir.
6.Muayenesi istenen materyalde, yakın zamanda antibiyotik kullanılmamış olmalıdır.
Balık Numuneleri Nasıl Gönderilmelidir?
1.Klinik belirtileri gösteren balıklar seçilmeli, alınan örnekler popülasyonu temsil etmelidir.
2.Bakteriyolojik muayene için balık sayısı büyük balıklarda en az 5, yavru balıklarda 10-15 adet olmalı ve mümkünse çabuk ve canlı olarak ulaştırılmalıdır. Ölü balıklar soğuk zincirle gönderilmelidir. Bunun için en uygunu oksijen sistemli balık tanklarıdır. Eğer tank sağlanamıyorsa balıklar steril naylon torbalara konulup, torbalar buz içerisine konularak balığın metabolizması yavaşlatılır. Balıkların olduğu torbaya buz konulmamalıdır.
Balık numunelerinin kabul edilmeyeceği durumlar
Numune balıkların kokuşmuş olması
BAKTERİYEL HASTALIKLAR
ANTRAKS
Otopsi yapılmaz.Ölen hayvanlardan 3-4 adet kan frotisi, lam üzerinde bir damla kan veya steril pamuğa emdirilmiş kan gönderilir.
BRUCELLOSİZ
Bakteriyolojik muayene için; Sahadan alınan örneklerin kültürden iyi bir sonuç alınması,dikkatli bir şekilde hazırlanma ve laboratuvara gönderilme şekline bağlıdır.Örnekler alındıktan sonra hemen soğutulmalı ve 12 saatten fazla sürecek yolculuklar için dondurulmalıdır.Örnekler, içinde kuru buz bulunan polyester köpük kutulara konulmalıdır.
Atık Fötüs: Kültürel muayene için alınacak en uygun örnekler; mide içeriği,akciğer ve dalaktır.Mide içeriğinden örnek,mide duvarının sıcak bir spatül ile yakılmasından sonra aynı yerden pastör pipeti ile mide içerisine girilmesi ile alınarak steril kap içine konur.
Vajinal sıvap,Vajina akıntısı, fötal membranlar soğuk şartlarda en kısa zamanda laboratuvara gönderilir
Bakanlığımız Enstitü Müdürlükleri 01 Ocak 2012 tarihinden itibaren brucellanın tespiti için, hastalıktan ari işletme oluşturulması ve ariliğin sürdürülmesi için yapılan testler hariç, seroljik test yapmayacaktır.
İl/İlçe Müdürlüklerince brucellanın kontrolü için yalnızca yavru atıkları bakteriyolojik teşhis yapılmak üzere ilin bağlı bulunduğu Bakanlık Enstitü Müdürlüklerine gönderilecektir.
Brucellanın teşhisi için Enstitü Müdürlüklerine gönderilen marazi madde protokollerinde mutlaka ilgili hayvanın kulak küpe numarası ve işletme sahibinin adı belirtilecektir.Enstitü Müdürlüklerince tanzim edilen raporlarda hayvanların kulak numaraları ile işletme sahibinin adı ve soyadı bulunacaktır.
BASİLLER HEMOGLOBİNURİ
Lezyonlu karaciğer parçaları %50 gliserinli fizyolojik tuzlu su içinde,steril şişe içinde kalp kesesi ve göğüs boşluğu sıvıları en kısa zamanda laboratuvara gönderilir.
BOTİLUSMUS
Zehirli olduğundan şüphe edilen gıda,kan serumu,mide ve bağırsak içeriği en kısa zamanda laboratuvara gönderilir.
SEPTİSEMİ
Hastalıktan ölen buzağılardan mezenteriyel lenf yumruları,dalak bağırsak, böbrek ve uzun kemikler ile artrit varsa açılmamış eklemler steril bir şekilde alınır.Laboratuvar yakınsa olduğu gibi, gecikecekse %50 gliserinli tuzlu su içinde gönderilmelidir.
ENTEROTOKSEMİ
İnce bağırsak içeriği veya iki ucundan bağlanmış içinde içerik bulunan ince bağırsak en kısa zamanda laboratuvara gönderilmelidir.Uzak yerlerden gönderilen ince bağırsak içeriğinin her 10 ml'sine 1 damla kloroform ilave edilir.
ENFEKSİYÖZ NEKROTİK HEPATİTİS (Black disease)
Lezyonlu karaciğer parçaları %50 gliserinli tuzlu su içinde vücut sıvıları ise steril şişe içinde en kısa zamanda laboratuvara gönderilir
YANIKARA
Lezyonlu bölgelerden alınan kas dokusu %50 gliserinli fizyolojik tuzlu su içinde laboratuvara gönderilir.
LEPTOSPİROSİZ
Şüpheli hayvanlardan kan serumu gönderilir.Kan serumu hemolizsiz olmalıdır.Hasta hayvanlardan alınacak kan serumu hastalığın başlangıcından en az 2 hafta sonra ve antibiyotik kullanılmadan evvel alınmalıdır.. Ateşli devrede(Leptospiramia döneminde,genellikle 7-10 gün) aseptik koşullarda alınan defibrine kan, leptospiruria döneminde(hastalığın 2. haftasındaki periyot) aseptik koşullarda ve sonda ile alınan idra gönderilir.Ölen hayvanlardan ise idrar kesesinden steril şırınga ile alınan idrar,böbrek,karaciğer, serebrospinal sıvı ,beyin,atık fetus ve süt marazi madde olarak gönderilebilir.Organ örnekleri laboratuvara en fazla 6 saat içinde ulaştırılmalıdır.
LİSTERİOSİZ
Ergin hayvanlardan beyin ve medulla oblangata'nın bir kısmı %50 gliserinli fizyolojik tuzlu su ve bir kısmıda histopatolojik muayene için %10 formollü su içinde gönderilmelidir.Ayrıca karaciğer,dalak aynı şekilde gönderilir.Yavru atmalarda fötüsün iç organları %50 gliserinli fizyolojik tuzlu su içinde laboratuvara gönderilir.
PARATÜBEKULOSİZ
(Enteritis Paratuberculose Bovis)
Bütün bağırsaklar açılıp,boydan boya kontrol edilir.Kalınlaşmış kısımlar birkaç yerinden kesilerek alınır. Mezenteriyal ve ileo-sekal lenfyumruları yağ ve etraf dokulardan temizlenir ve laboratuvara gönderilir.
TULAREMİ
Kene, dalak, lenf yumrusu ve iç organlarla, hasta koyunlardan alınan kan serumu laboratuvara gönderilir.
TÜBERKÜLOZ
Lezyonlu organ ve lenf yumruları(mediastinal,retropharingeal ve diğer lenf yumruları) dikkatlica seçilip ayrılır.Lezyonlu kısımlar iki parçaya ayrılarak iki kavanoza taksim edilir.Kavanozun birine %10formollü,diğerine ise %50 gliserinli tuzlu su numunelerin üstünü kapatacak şekilde ilave edilir.Meme tüberkülozunda dezenfekte edilen memelerden 4-5 çekim sağıldıktan sonra 100ml süt steril şişelerde gönderilir.
KEÇİCİĞER AĞRISI
Akciğer:Normal ve hepatize akciğer dokusunun birleştiği yerden bir el ayası büyüklüğünde akciğer parçası,
Lenf yumrusu:Akciğer mediastinal lenf yumrusu %50 gliserinli tuzlu su içinde gönderilir.
Plöyra sıvısı: Steril şartlarda 1ml plöyra sıvısına 200 İ.Ü. penisilin ilave edilerek temiz bir şişede gönderilir
AGALAKSİ
Süt:Her iki memeden temiz(kaynatılmış) bir şişeye sağılır.1ml süt için 200 İ.Ü. penisilin ilave edilir.3-5 ml süt yeterlidir.
Eklem sıvısı:Steril bir enjektör ile alınan eklem sıvısı temiz bir şişeye konur. 1ml eklem sıvısı için 200 İ.Ü. penisilin ilave edilir.
Gözyaşı:Gözyaşı temiz bir pamuğa emdirilerek temiz bir şişeye konur.
Kan serumu.Hasta veya şüpheli koyun ve keçilerden alınan kan serumları steril bir şekilde laboratuvara gönderilir
BRADZO
%50 gliserinli fizyolojik tuzlu su içinde lezyonlu abomasum ve duodenumsteril bir şişe içinde karın boşluğu sıvısı en kısa zamanda laboratuvara gönderilir